Pensioen in eigen beheer werd per 1 april 2017 afgeschaft omdat het systeem te complex en kostbaar was geworden. De overheid constateerde dat de regeling leidde tot grote waarderingsverschillen tussen commerciële en fiscale waarde, wat administratieve problemen veroorzaakte voor zowel ondernemers als de Belastingdienst. DGA’s kregen tot 1 januari 2020 de tijd om hun opgebouwde pensioenrechten af te kopen, om te zetten naar een oudedagsverplichting (ODV) of extern onder te brengen.
Wat was pensioen in eigen beheer precies?
Pensioen in eigen beheer was een pensioenvoorziening waarbij directeur-grootaandeelhouders (DGA’s) hun pensioen opbouwden binnen hun eigen BV. De BV fungeerde als pensioenverstrekker en de DGA bouwde jaarlijks pensioenrechten op volgens fiscaal toegestane normen. Dit systeem bood ondernemers de mogelijkheid om flexibel vermogen binnen de onderneming te houden terwijl ze tegelijkertijd voor hun oude dag spaarden.
Het grote voordeel was dat ondernemers het geld niet direct hoefden uit te keren aan een externe verzekeraar of pensioenfonds. De middelen bleven beschikbaar voor investeringen in de onderneming, wat vooral voor groeiende bedrijven aantrekkelijk was. Bovendien kon de DGA zelf bepalen hoe het pensioenvermogen werd belegd en beheerd.
De regeling was populair omdat het fiscale voordelen bood. De pensioenpremies waren aftrekbaar voor de vennootschapsbelasting, terwijl de uitkeringen later als loon werden belast. Dit leverde vaak een belastinguitstel op, vooral wanneer het pensioen werd uitgekeerd in een periode met lagere inkomsten.
Waarom heeft de overheid pensioen in eigen beheer afgeschaft?
De belangrijkste reden voor afschaffing was de groeiende complexiteit van de regeling. Er ontstonden steeds grotere verschillen tussen de commerciële waarde (wat het pensioen werkelijk waard was) en de fiscale waarde (waarvoor het in de boeken stond). Dit waarderingsverschil maakte het voor ondernemers lastig om hun financiële positie goed in te schatten en leidde tot discussies met de Belastingdienst.
De administratieve lasten waren voor beide partijen te hoog geworden. Ondernemers moesten jaarlijks complexe berekeningen maken en actuariële rapporten laten opstellen. De Belastingdienst kampte met capaciteitsproblemen om al deze pensioenaanspraken adequaat te controleren. Daarnaast bleek dat veel DGA’s onvoldoende vermogen hadden gereserveerd om de pensioentoezeggingen daadwerkelijk na te komen.
Een ander probleem was de beperkte overdraagbaarheid. Bij verkoop van de onderneming of bij echtscheiding ontstonden ingewikkelde situaties omdat het pensioen vast zat in de BV. Dit maakte bedrijfsoverdrachten complex en kostbaar, wat de economische dynamiek belemmerde.
Wanneer is pensioen in eigen beheer precies afgeschaft?
De afschaffing van pensioen in eigen beheer verliep volgens een zorgvuldig uitgestippeld tijdpad. Op 1 april 2017 werd de mogelijkheid om nieuw pensioen in eigen beheer op te bouwen definitief stopgezet. Vanaf die datum konden DGA’s geen nieuwe pensioenaanspraken meer opbouwen binnen hun BV.
DGA’s met bestaande pensioenrechten kregen drie keuzemogelijkheden:
- Afkoop van het pensioen tegen een korting van 19,5% op de fiscale waarde
- Omzetting naar een oudedagsverplichting (ODV)
- Extern onderbrengen bij een verzekeraar of pensioenfonds
De overgangsperiode liep tot 1 januari 2020. Voor die datum moesten alle DGA’s een definitieve keuze hebben gemaakt. Wie voor 1 januari 2019 koos voor afkoop, profiteerde van de genoemde korting. Na deze datum verviel dit voordeel en gold de reguliere belastingheffing.
Welke alternatieven zijn er nu voor pensioen in eigen beheer?
Het belangrijkste alternatief is de oudedagsreserve (ODV), een vereenvoudigde vorm van pensioensparen binnen de BV. Bij een ODV wordt geen pensioen meer opgebouwd, maar gespaard voor een uitkering vanaf de AOW-leeftijd. Het grote voordeel is de eenvoudige administratie zonder actuariële berekeningen.
Andere mogelijkheden voor pensioenopbouw zijn:
- Lijfrenteverzekeringen bij een verzekeraar
- Banksparen voor pensioen
- Beleggen voor pensioen buiten de BV
- Deelname aan een bedrijfstakpensioenfonds indien van toepassing
Elk alternatief heeft specifieke voor- en nadelen. Lijfrenteverzekeringen bieden zekerheid maar zijn minder flexibel. Banksparen geeft meer controle maar mogelijk lagere rendementen. Beleggen buiten de BV biedt maximale vrijheid maar geen fiscale voordelen. De keuze hangt af van persoonlijke voorkeuren, risicobereidheid en financiële situatie.
Wat gebeurde er met bestaande pensioenen in eigen beheer?
DGA’s met opgebouwde pensioenrechten moesten kiezen tussen drie overgangsregelingen. Bij afkoop ontvingen zij de waarde van het pensioen minus belasting, waarbij een tijdelijke korting gold. Deze optie was aantrekkelijk voor wie direct over het kapitaal wilde beschikken of andere plannen had voor de oude dag.
Omzetting naar een ODV betekende dat het pensioenvermogen binnen de BV bleef, maar zonder de complexe pensioenregels. Het geld wordt uitgekeerd vanaf de AOW-leeftijd in termijnen van maximaal 20 jaar. Deze keuze behield de fiscale voordelen maar bood meer flexibiliteit dan het oude systeem.
Extern onderbrengen bij een professionele pensioenuitvoerder was de derde optie. Hierbij werd het opgebouwde pensioen overgedragen aan een verzekeraar of pensioenfonds. Deze keuze bood zekerheid over de uitkeringen maar betekende wel dat het vermogen de BV verliet.
Belangrijkste gevolgen van de afschaffing voor ondernemers
Voor ondernemers met slapende BVs betekent de afschaffing een aanzienlijke administratieve vereenvoudiging. Waar voorheen complexe actuariële berekeningen nodig waren voor Pensioen BV Beheer & Administratie, volstaat nu vaak een eenvoudiger systeem. Dit bespaart kosten voor adviseurs en vermindert de kans op fiscale discussies.
De fiscale impact verschilt per situatie. Sommige ondernemers profiteerden van de afkoopkorting, anderen kozen bewust voor behoud van het fiscale uitstel via een ODV. De nieuwe mogelijkheden voor vermogensopbouw bieden meer flexibiliteit maar vereisen wel actieve keuzes over de beste pensioenoplossing.
Voor de toekomst betekent dit dat ondernemers bewuster moeten nadenken over hun pensioenvoorziening. De automatische opbouw binnen de BV bestaat niet meer, wat vraagt om een proactieve houding. Tegelijkertijd biedt dit kansen om de pensioenvoorziening beter af te stemmen op persoonlijke wensen en omstandigheden. Heeft u vragen over uw specifieke situatie of wilt u weten welke mogelijkheden er voor uw slapende BV zijn? Neem dan contact met ons op voor persoonlijk advies.