Nee, je ex-partner kan jouw pensioen niet zomaar afkopen. De wet beschermt pensioenrechten en voorkomt dat één partner eenzijdig beslissingen neemt over het pensioen van de ander. Bij een scheiding heeft je ex-partner wel recht op een deel van het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen via pensioenverevening, maar afkoop vereist altijd wederzijdse instemming. Dit artikel beantwoordt de belangrijkste vragen over pensioenrechten bij scheiding en wanneer afkoop eventueel wel mogelijk is.
Wat zijn je pensioenrechten bij een scheiding?
Bij een scheiding heb je recht op bescherming van je pensioenopbouw. Ex-partners kunnen geen eenzijdige beslissingen nemen over elkaars pensioen, maar maken wel aanspraak op een deel ervan via wettelijke regelingen. Deze bescherming bestaat om beide partners financieel te beschermen na het einde van hun relatie.
De Nederlandse wet kent twee belangrijke regelingen voor pensioen bij scheiding: pensioenverevening en bijzonder partnerpensioen. Pensioenverevening verdeelt het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd, waarbij beide partners recht hebben op de helft. Het bijzonder partnerpensioen is een uitkering voor de ex-partner wanneer de pensioengerechtigde overlijdt.
Deze rechten bestaan automatisch bij scheiding, tenzij je hierover andere afspraken maakt in huwelijksvoorwaarden of een echtscheidingsconvenant. De regelingen zorgen ervoor dat beide partners een eerlijk deel krijgen van wat samen is opgebouwd, zonder dat één partner de ander kan benadelen door eenzijdige handelingen.
Kan je ex-partner zomaar je pensioen afkopen?
Je ex-partner kan absoluut niet zelfstandig jouw pensioen afkopen. De wet biedt sterke bescherming tegen eenzijdige afkoop van pensioenrechten. Voor elke vorm van afkoop is jouw expliciete toestemming nodig, en deze bescherming geldt voor alle soorten pensioen, inclusief een pensioen BV.
Deze wettelijke bescherming bestaat omdat pensioen bedoeld is voor je oude dag. De wetgever wil voorkomen dat mensen onder druk gezet worden om hun pensioenrechten op te geven of dat één partner de financiële toekomst van de ander in gevaar brengt. Zelfs als je ex-partner recht heeft op een deel van je pensioen via verevening, blijft het pensioen in principe intact tot de pensioengerechtigde leeftijd.
Gezamenlijke beslissingen over pensioen zijn alleen mogelijk wanneer beide partners het volledig eens zijn. Dit geldt bijvoorbeeld bij conversie, waarbij pensioenrechten worden omgezet in eigen pensioenrechten voor beide partners. Ook dan gelden strikte voorwaarden en moet je pensioenfonds of verzekeraar akkoord gaan met de voorgestelde oplossing.
Wat is het verschil tussen pensioenverevening en bijzonder partnerpensioen?
Pensioenverevening is de verdeling van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Beide partners krijgen recht op de helft van dit pensioen, waarbij de ex-partner direct uitbetaald krijgt vanaf het moment dat de pensioengerechtigde met pensioen gaat. Dit recht vervalt wanneer de ex-partner overlijdt.
Bijzonder partnerpensioen is daarentegen een uitkering voor de ex-partner wanneer de pensioengerechtigde overlijdt. Dit pensioen wordt dan maandelijks uitgekeerd aan de ex-partner, ongeacht of deze hertrouwd is. Het bijzonder partnerpensioen stopt pas bij overlijden van de ex-partner zelf.
Een praktisch voorbeeld: stel dat tijdens jullie huwelijk €1.000 per maand aan ouderdomspensioen is opgebouwd. Bij pensioenverevening krijgt je ex-partner recht op €500 per maand vanaf jouw pensioendatum. Mocht je overlijden, dan ontvangt je ex-partner via het bijzonder partnerpensioen bijvoorbeeld €700 per maand (afhankelijk van de pensioenregeling). Deze twee regelingen vullen elkaar aan en bieden samen financiële zekerheid voor beide partners na scheiding.
Hoe bescherm je je pensioen bij een scheiding?
De beste bescherming voor je pensioen begint met duidelijke afspraken vastleggen in een echtscheidingsconvenant. Hierin kun je exact bepalen hoe het pensioen verdeeld wordt, of je afwijkt van de wettelijke verdeling en welke rechten beide partners hebben. Deze afspraken zijn bindend en bieden zekerheid voor de toekomst.
Via huwelijksvoorwaarden kun je pensioenrechten zelfs volledig uitsluiten of een andere verdeling afspreken dan de standaard 50/50 verdeling. Dit moet je wel doen voordat je trouwt of via een wijziging tijdens het huwelijk. Let op dat je partner dan mogelijk compensatie wil voor het opgeven van pensioenrechten, bijvoorbeeld via andere vermogensbestanddelen.
Meld je scheiding altijd tijdig bij je pensioenfonds of verzekeraar, binnen twee jaar na de scheiding. Documenteer alle afspraken zorgvuldig en bewaar kopieën van het echtscheidingsconvenant, de beschikking van de rechtbank en alle correspondentie met pensioenuitvoerders. Deze documenten heb je later nodig om je rechten te kunnen aantonen en misverstanden te voorkomen.
Wanneer mag pensioen wel worden afgekocht na scheiding?
Afkoop van pensioen na scheiding is alleen mogelijk in specifieke situaties. Bij kleine pensioenen onder de wettelijke afkoopgrens (in 2024 ongeveer €594 per jaar) mag de pensioenuitvoerder het pensioen afkopen. Ook hier geldt dat beide partners moeten instemmen als het om verdeelde pensioenrechten gaat.
Wederzijdse instemming is de belangrijkste voorwaarde voor afkoop van grotere pensioenen. Beide partners moeten het volledig eens zijn over de afkoop en de verdeling van het afkoopbedrag. Bij conversie worden pensioenrechten omgezet in eigen rechten voor beide partners, waarna ieder zelf kan beslissen over eventuele afkoop binnen de wettelijke mogelijkheden.
Let op de fiscale gevolgen van pensioenafkoop. Het afkoopbedrag wordt belast als inkomen in het jaar van uitbetaling, wat kan leiden tot een hoge belastingaanslag. Daarnaast verlies je de oudedagsvoorziening waar het pensioen voor bedoeld was. Schakel daarom altijd professioneel advies in voordat je akkoord gaat met afkoopvoorstellen, zodat je de financiële consequenties volledig begrijpt.
Belangrijkste aandachtspunten voor je pensioen na scheiding
De belangrijkste les is dat ex-partners niet eenzijdig jouw pensioen kunnen afkopen. Je pensioenrechten zijn wettelijk beschermd en vereisen jouw toestemming voor elke wijziging. Maak gebruik van deze bescherming door geen overhaaste beslissingen te nemen en alle voorstellen zorgvuldig te overwegen.
Goede afspraken zijn de basis voor een eerlijke verdeling van pensioenrechten. Leg alles vast in een echtscheidingsconvenant, meld de scheiding tijdig bij pensioenuitvoerders en bewaar alle documentatie. Bij complexe pensioensituaties, zoals wanneer je pensioen in een pensioen BV zit, is professionele begeleiding vaak onmisbaar om je rechten te waarborgen.
Bij GeldZo begrijpen we hoe ingewikkeld pensioenregelingen kunnen zijn, vooral bij een scheiding. We helpen voormalige ondernemers met pensioen BV’s om de juiste keuzes te maken en hun opgebouwde kapitaal optimaal te beheren. Heb je vragen over je pensioen BV na scheiding of wil je weten welke mogelijkheden er zijn? Neem dan contact met ons op voor persoonlijk advies.