Of je pensioen afkopen gunstig is, hangt sterk af van je persoonlijke situatie. In sommige gevallen kan het voordelig zijn om direct over je pensioenkapitaal te beschikken, bijvoorbeeld bij financiële nood of wanneer je zelf wilt beleggen. Maar vaak betaal je een hoge belastingaanslag over het afgekochte bedrag, waardoor je netto minder overhoudt dan bij reguliere uitkeringen. Het is belangrijk om de voor- en nadelen goed af te wegen en professioneel advies in te winnen voordat je deze belangrijke beslissing neemt.
Wat betekent pensioen afkopen precies?
Pensioen afkopen betekent dat je je opgebouwde pensioenkapitaal in één keer laat uitbetalen in plaats van maandelijkse uitkeringen te ontvangen vanaf je pensioendatum. Bij afkoop ontvang je het volledige bedrag ineens, maar moet je daar wel direct belasting over betalen. Dit is fundamenteel anders dan de reguliere situatie waarbij je pensioen maandelijks wordt uitgekeerd en je telkens over die maandelijkse uitkering belasting betaalt.
Het verschil tussen afkopen en reguliere uitkering is groot. Bij een reguliere pensioenuitkering ontvang je vanaf je pensioendatum tot aan je overlijden een vast maandbedrag. Dit geeft zekerheid en spreidt de belastingdruk over vele jaren. Bij afkoop krijg je alles in één keer, wat je financiële vrijheid geeft maar ook risico’s met zich meebrengt.
Afkoop is niet altijd mogelijk. De pensioenuitvoerder of pensioen BV moet toestemming geven en er gelden strikte wettelijke voorwaarden. Voor pensioen in eigen beheer gelden sinds 2017 andere regels dan voor pensioen bij een verzekeraar. De juridische voorwaarden zijn complex en verschillen per situatie, waarbij de hoogte van het pensioen en je persoonlijke omstandigheden een belangrijke rol spelen.
Wanneer mag je je pensioen afkopen?
Je mag je pensioen afkopen in specifieke situaties die wettelijk zijn vastgelegd. De bekendste is de kleine pensioenenregeling, waarbij je pensioen mag worden afgekocht als het jaarlijkse pensioenbedrag lager is dan de wettelijke grens. Deze grens wordt jaarlijks aangepast en ligt momenteel rond de 500 euro per jaar. Bij zo’n klein pensioen zijn de uitvoeringskosten vaak hoger dan het pensioen zelf waard is.
Bij emigratie naar het buitenland ontstaan ook mogelijkheden voor afkoop. Als je Nederland definitief verlaat en je vestigt in een land buiten de Europese Unie, mag je onder voorwaarden je pensioen afkopen. Je moet dan wel kunnen aantonen dat je daadwerkelijk emigreert en niet van plan bent terug te keren naar Nederland.
Voor pensioen in eigen beheer golden tot 2017 andere regels. Sinds de afschaffing van pensioenopbouw in eigen beheer kunnen bestaande pensioen-BV’s hun pensioen onder voorwaarden afkopen of omzetten. Dit moet gebeuren volgens specifieke overgangsregelingen. Bij een verzekeraar ondergebracht pensioen kent strengere voorwaarden voor afkoop, omdat verzekeraars gebonden zijn aan andere wettelijke kaders.
Hoeveel belasting betaal je bij pensioen afkopen?
Bij pensioen afkopen betaal je belasting volgens het progressieve tarief in box 1. Dit betekent dat het volledige afgekochte bedrag bij je inkomen in dat jaar wordt opgeteld, waardoor je vaak in een hoger belastingtarief terechtkomt. Het tarief kan oplopen tot ruim 49%, afhankelijk van de hoogte van het bedrag en je overige inkomen in dat jaar.
Bovenop het reguliere tarief komt mogelijk nog revisierente. Dit is een extra belastingheffing die je moet betalen als je eerder aftrek hebt genoten voor je pensioenpremies. De revisierente bedraagt 20% over het deel waarover je destijds tegen het hoogste tarief aftrek hebt gehad. Dit kan de totale belastingdruk flink verhogen.
Het moment van afkoop is belangrijk voor de belastingdruk. Afkoop vóór je AOW-leeftijd is vaak ongunstiger omdat je dan nog andere inkomsten hebt, waardoor het afgekochte bedrag bovenop je reguliere inkomen komt. Na je AOW-leeftijd heb je mogelijk een lager inkomen, wat tot een lagere belastingdruk kan leiden. Een praktisch voorbeeld: bij afkoop van 50.000 euro pensioen kan de belasting oplopen tot 20.000 euro of meer, afhankelijk van je situatie.
Wat zijn de voordelen van pensioen afkopen?
Het grootste voordeel van pensioen afkopen is de directe beschikbaarheid van je kapitaal. Je hoeft niet te wachten tot je pensioendatum en kunt meteen over het geld beschikken. Dit geeft je de vrijheid om zelf te bepalen wat je met het geld doet, of je het nu wilt investeren, schulden wilt aflossen of een grote aankoop wilt doen.
Je bent niet langer afhankelijk van je pensioenuitvoerder. Bij een pensioen-BV betekent dit dat je de administratieve lasten en jaarlijkse kosten kunt beëindigen. Je hoeft je geen zorgen meer te maken over de continuïteit van de uitvoerder of wijzigende regelgeving die je pensioen kan beïnvloeden.
Afkoop biedt ook mogelijkheden voor vermogensplanning. Je kunt het geld gebruiken om schulden af te lossen, wat op lange termijn rentekosten bespaart. Of je kunt zelf beleggen volgens je eigen risieoprofiel en mogelijk een hoger rendement behalen. Voor ondernemers kan het afgekochte kapitaal dienen als startkapitaal voor een nieuwe onderneming.
Welke nadelen heeft pensioen afkopen?
Het grootste nadeel is de hoge belastingdruk bij afkoop. Doordat het volledige bedrag in één jaar wordt belast, betaal je vaak het hoogste tarief. Dit kan betekenen dat bijna de helft van je pensioenkapitaal naar de Belastingdienst gaat. Deze eenmalige hoge aanslag is voor velen een doorslaggevend argument tegen afkoop.
Je verliest de zekerheid van een levenslange uitkering. Bij regulier pensioen weet je dat je tot aan je overlijden een vast bedrag ontvangt. Na afkoop ben je zelf verantwoordelijk voor het beheer van het geld. Het risico bestaat dat het geld op raakt voordat je overlijdt, vooral als je langer leeft dan verwacht of het geld niet verstandig beheert.
Afgekocht pensioen geniet geen bescherming tegen faillissement. Regulier pensioen is beschermd en kan niet worden aangesproken door schuldeisers. Na afkoop wordt het gewoon vermogen waar schuldeisers wel aanspraak op kunnen maken. Ook verlies je de bescherming tegen je eigen impulsieve uitgaven, wat bij maandelijkse uitkeringen wel een natuurlijke rem vormt.
Wat zijn de alternatieven voor pensioen afkopen?
In plaats van afkopen kun je kiezen voor periodieke uitkeringen volgens het oorspronkelijke pensioenplan. Dit geeft zekerheid en spreidt de belastingdruk over vele jaren. Je betaalt dan alleen belasting over de maandelijkse uitkering, wat vaak gunstiger is dan de eenmalige hoge aanslag bij afkoop.
Omzetting naar een oudedagsverplichting (ODV) is een interessant alternatief voor pensioen in eigen beheer. Bij een ODV krijg je meer flexibiliteit in de uitkeringen terwijl je toch fiscaal vriendelijk je kapitaal kunt opnemen. De uitkeringen kunnen variëren en je kunt binnen grenzen zelf bepalen wanneer en hoeveel je opneemt.
Banksparen is een andere optie waarbij je het pensioenkapitaal onderbrengt bij een bank. Je behoudt het fiscale voordeel maar hebt meer inzicht in je kapitaal. Het pensioen blijft in de BV staan is ook mogelijk, waarbij je de uitkeringen later start. Dit kan gunstig zijn als je verwacht dat je belastingtarief in de toekomst lager wordt.
| Alternatief | Voordelen | Nadelen |
|---|---|---|
| Periodieke uitkering | Levenslange zekerheid, gespreide belasting | Geen flexibiliteit, afhankelijk van uitvoerder |
| ODV | Flexibele uitkeringen, fiscaal voordelig | Alleen voor eigen beheer, complexe regels |
| Banksparen | Transparant, behoud fiscaal voordeel | Lager rendement, beperkte keuze |
| In BV laten | Uitstel belasting, behoud controle | Administratieve lasten, BV-kosten |
Hoe bepaal je of afkopen voor jou gunstig is?
Om te bepalen of afkopen gunstig is, moet je verschillende factoren tegen elkaar afwegen. Je leeftijd speelt een belangrijke rol: hoe jonger je bent, hoe langer je het afgekochte kapitaal zelf moet beheren. Je gezondheidssituatie is ook relevant, want bij een kortere levensverwachting kan afkoop voordeliger zijn dan levenslange uitkeringen.
Je financiële situatie bepaalt mede of afkoop verstandig is. Heb je hoge schulden met een rente die hoger is dan het verwachte pensioenrendement? Dan kan aflossen met afgekocht pensioen gunstig zijn. Bekijk ook je huidige en toekomstige belastingtarief. Als je verwacht dat je inkomen de komende jaren daalt, kan het gunstiger zijn te wachten met afkopen.
Maak een praktische checklist van je persoonlijke doelen en omstandigheden. Overweeg aspecten zoals je risicobereidheid, vermogen om zelf te beleggen, behoefte aan zekerheid en familiesituatie. Het is verstandig professioneel advies in te winnen bij deze complexe beslissing. Een adviseur kan een berekening maken van de verschillende scenario’s en je helpen de beste keuze te maken. Bij GeldZo hebben we veel ervaring met pensioen-BV’s en kunnen we je begeleiden bij het maken van een weloverwogen keuze. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over jouw situatie.
