De pensioenovereenkomst vormt de juridische basis voor de waardering van uw pensioenverplichting in een slapende BV. Dit document bepaalt alle voorwaarden zoals pensioenleeftijd, indexatie en uitkeringsvoorwaarden die de actuaris gebruikt voor de berekening van de verplichting. Wijzigingen in deze voorwaarden beïnvloeden direct de hoogte van de waardering en daarmee de fiscale en financiële positie van uw BV. Een correcte en actuele pensioenovereenkomst is essentieel om fiscale problemen te voorkomen.
Wat is een pensioenovereenkomst en waarom is deze belangrijk voor mijn BV?
Een pensioenovereenkomst is het juridische contract tussen u als directeur-grootaandeelhouder (DGA) en uw BV waarin alle afspraken over uw pensioen in eigen beheer zijn vastgelegd. Dit document beschrijft de pensioengrondslag, het opbouwpercentage, de pensioenrichtleeftijd, indexatieafspraken en eventuele partnerpensioenregelingen. De overeenkomst vormt de wettelijke basis voor alle fiscale en administratieve verplichtingen rondom uw pensioenverplichting.
Deze overeenkomst is cruciaal omdat de Belastingdienst hieraan toetst of uw pensioenregeling voldoet aan de fiscale eisen. Zonder correcte pensioenovereenkomst of bij afwijkingen tussen overeenkomst en praktijk riskeert u sancties tot 70% belastingheffing over de commerciële waarde van uw pensioen. De overeenkomst beschermt zowel uw pensioenrechten als de fiscale positie van uw BV.
Voor bestaande pensioenregelingen die vóór 1 april 2017 zijn opgericht geldt overgangsrecht. Deze regelingen mogen hun functie behouden voor het uitkeren van eerder opgebouwd pensioen, maar nieuwe pensioenopbouw in eigen beheer is sinds 2017 niet meer mogelijk. Dit maakt een zorgvuldige administratie van bestaande overeenkomsten nog belangrijker.
Hoe beïnvloedt de pensioenovereenkomst de waardering van mijn pensioenverplichting?
De pensioenovereenkomst bepaalt alle parameters die de actuaris gebruikt voor de waardering van uw pensioenverplichting. Elke voorwaarde in de overeenkomst vertaalt zich direct naar een specifieke berekening in de actuariële waardering. De hoogte van de verplichting hangt volledig af van wat er contractueel is vastgelegd tussen u en uw BV.
De belangrijkste invloed komt van de pensioenrichtleeftijd die in de overeenkomst staat. Een lagere pensioenleeftijd betekent dat de uitkeringen eerder beginnen en langer doorlopen, wat resulteert in een hogere pensioenverplichting. Een verhoging van de pensioenleeftijd van bijvoorbeeld 65 naar 67 jaar kan de verplichting met 15% tot 25% verlagen, afhankelijk van uw huidige leeftijd.
Indexatieafspraken hebben eveneens grote impact op de waardering. Als uw overeenkomst een welvaartsvaste indexatie bevat gekoppeld aan CAO-loonstijgingen, moet de actuaris rekening houden met toekomstige verhogingen van uw pensioenuitkering. Voor 2024 bedraagt de CAO-indexatie 6,1% volgens CBS-statistieken. Bij waardevaste pensioenen gekoppeld aan de consumentenprijsindex geldt een indexatie van 3,8%. Deze indexaties verhogen de toekomstige uitkeringen en daarmee de huidige waardering van de verplichting aanzienlijk.
Ook de aanwezigheid van een partnerpensioenregeling in uw overeenkomst beïnvloedt de berekening. Een nabestaandenpensioen van bijvoorbeeld 70% van het ouderdomspensioen verhoogt de totale verplichting, omdat de actuaris rekening moet houden met uitkeringen die mogelijk na uw overlijden aan uw partner moeten worden gedaan.
Welke elementen in de pensioenovereenkomst bepalen de hoogte van de verplichting?
De pensioengrondslag vormt het uitgangspunt voor alle berekeningen. Dit is het salaris waarover pensioen wordt opgebouwd, vaak het laatst genoten loon als DGA. Een hogere pensioengrondslag leidt automatisch tot hogere pensioenaanspraken en dus een hogere verplichting op de balans van uw BV.
Het opbouwpercentage bepaalt hoeveel pensioen u per dienstjaar opbouwt. Binnen het Witteveenkader bedraagt het maximum 1,875% per dienstjaar bij een middelloonregeling. Bij een eindloonregeling gelden andere percentages. Het gekozen opbouwpercentage in uw overeenkomst vermenigvuldigd met uw dienstjaren en pensioengrondslag geeft de jaarlijkse pensioenaanspraak.
De pensioenrichtleeftijd is het moment waarop de pensioenuitkeringen beginnen. Deze leeftijd staat contractueel vast in uw overeenkomst en kan alleen worden gewijzigd via een formele aanpassing. De actuaris rekent vanaf uw huidige leeftijd tot aan de pensioenrichtleeftijd en vervolgens de verwachte uitkeringsduur op basis van de AG Prognosetafel 2022, de actuele sterftetabel voor Nederlandse berekeningen.
Indexatieafspraken zijn expliciet in de overeenkomst opgenomen. Als contractueel overeengekomen indexatie niet wordt toegepast, ontstaat een verboden handeling die 70% belastingheffing triggert. De indexatie moet worden doorgevoerd ongeacht de financiële positie van uw BV. Dit maakt indexatieafspraken tot een van de meest impactvolle elementen in de waardering.
Bijzondere voorwaarden zoals vervroegde pensionering bij arbeidsongeschiktheid, variabele uitkeringen of afkoopclausules beïnvloeden eveneens de berekening. Deze voorwaarden maken de waardering complexer en vereisen specifieke actuariële aannames die allemaal teruggaan naar wat er in uw pensioenovereenkomst is vastgelegd.
Wat gebeurt er als mijn pensioenovereenkomst niet correct is opgesteld?
Een onjuist of onvolledig opgestelde pensioenovereenkomst leidt tot ernstige fiscale en juridische problemen. De Belastingdienst kan de pensioenregeling geheel of gedeeltelijk afwijzen, wat resulteert in onmiddellijke belastingheffing over de commerciële waarde van uw pensioen. Deze commerciële waarde ligt doorgaans 2 tot 4 keer hoger dan de fiscale balanswaarde door het verschil in gehanteerde rekenrente.
Bij verboden handelingen zoals het nalaten van verplichte indexatie of het prijsgeven van rechten door geen actuariële waardering uit te voeren, ontstaat een effectieve belastingdruk van circa 70%. Dit bestaat uit progressieve Box 1-belasting tot 49,5% over de commerciële waarde plus 20% revisierente over diezelfde waarde. Een rekenvoorbeeld: bij een fiscale voorziening van €300.000 met een commerciële waarde van €750.000 bedraagt de totale belastinglast €521.250, waardoor slechts €228.750 netto resteert.
Problemen ontstaan ook bij de uitkeringsfase als de overeenkomst onduidelijkheden bevat over uitkeringsvoorwaarden, indexatie of partnerpensioen. Dit kan leiden tot geschillen tussen u en uw BV, of tussen uw nabestaanden en de BV na uw overlijden. Zonder heldere contractuele afspraken is het lastig om aanspraken af te dwingen.
Een veel voorkomend probleem is de dividendklem bij onjuiste waardering. Als uw BV dividend uitkeert terwijl het commercieel eigen vermogen onvoldoende is om de pensioenverplichting te dekken, beschouwt de Belastingdienst dit als geachte pensioenafkoop. Dit triggert volledige belastingheffing inclusief revisierente, ook al leek fiscaal gezien dividend mogelijk.
Tijdige correctie of aanpassing van een onjuiste overeenkomst is essentieel. Dit vereist formele besluitvorming door de aandeelhoudersvergadering en correcte administratieve verwerking. Specialistische begeleiding voorkomt dat u tijdens het herstelproces nieuwe fouten maakt die opnieuw tot sancties leiden.
Hoe vaak moet de pensioenovereenkomst worden geactualiseerd?
Uw pensioenovereenkomst moet worden herzien bij elke materiële wijziging in uw situatie of in de fiscale wetgeving. Belangrijke triggers voor actualisatie zijn wijzigingen in uw pensioenrichtleeftijd, aanpassingen in indexatieafspraken, veranderingen in uw gezinssituatie die het partnerpensioen beïnvloeden, of significante salarisontwikkelingen die de pensioengrondslag wijzigen.
Wetgevingswijzigingen kunnen eveneens aanpassing noodzakelijk maken. Hoewel de fiscale 4% rekenrente voor bestaande pensioenregelingen stabiel blijft in de periode 2024-2026, kunnen andere aspecten van de pensioenwetgeving veranderen. De transitie naar de Wet toekomst pensioenen (WTP) heeft geen directe impact op bestaande pensioenregelingen in eigen beheer, maar wel op aanvullende pensioenvoorzieningen die u mogelijk overweegt.
Een praktische richtlijn is om uw pensioenovereenkomst minimaal elke vijf jaar te laten beoordelen door een specialist, ook als er geen directe aanleiding lijkt. Fiscale interpretaties en jurisprudentie ontwikkelen zich, en wat tien jaar geleden correct was opgesteld kan inmiddels voor verbetering vatbaar zijn.
Het proces van aanpassing vereist formele besluitvorming. Een wijziging van de pensioenovereenkomst moet worden goedgekeurd door de aandeelhoudersvergadering en correct worden vastgelegd in de notulen. De aangepaste overeenkomst moet vervolgens worden meegenomen in de eerstvolgende actuariële waardering, wat impact heeft op de hoogte van de pensioenverplichting op uw balans.
Administratieve gevolgen van aanpassing omvatten mogelijke pensioendotaties of vrijvallen. Als de nieuwe voorwaarden leiden tot een hogere verplichting, moet uw BV extra dotaties doen die de winst verlagen. Bij een lagere verplichting valt een deel vrij als winst, wat leidt tot vennootschapsbelasting van 19% of 25,8% afhankelijk van de winstschijf. Deze fiscale effecten maken het belangrijk om aanpassingen strategisch te timen.
Wat is het verschil tussen de pensioenovereenkomst en de actuariële berekening?
De pensioenovereenkomst is het juridische document waarin u en uw BV afspraken vastleggen over uw pensioenregeling. Dit contract beschrijft wat er is overeengekomen: welk pensioen u opbouwt, onder welke voorwaarden, en wanneer uitkeringen plaatsvinden. De overeenkomst is leidend voor alle rechten en verplichtingen tussen partijen.
De actuariële berekening is daarentegen de financiële waardering van die contractuele afspraken. Een actuaris vertaalt de voorwaarden uit uw overeenkomst naar een bedrag dat op de balans van uw BV moet worden opgenomen als pensioenverplichting. Deze berekening gebruikt wiskundige modellen, sterftetafels en rekenrentes om de contante waarde van toekomstige pensioenuitkeringen te bepalen.
Het onderscheid is vergelijkbaar met een hypotheekovereenkomst en de waardering van die hypotheek. De overeenkomst beschrijft de afspraken (looptijd, rente, aflossing), terwijl de waardering bepaalt wat de hypotheek op dit moment waard is. Bij uw pensioen werkt dit hetzelfde: de overeenkomst geeft de spelregels, de actuariële berekening geeft het financiële getal.
Beide documenten zijn essentieel voor correcte administratie van uw slapende BV. Zonder pensioenovereenkomst heeft de actuaris geen basis voor zijn berekening en weet u niet welke rechten u precies heeft. Zonder actuariële berekening weet uw BV niet welk bedrag als verplichting moet worden opgenomen en of er voldoende dekking is voor dividenduitkeringen.
De samenhang tussen beide blijkt uit de fiscale verplichtingen. De Belastingdienst eist jaarlijks een actuariële waardering die is gebaseerd op een geldige pensioenovereenkomst. Als de berekening niet aansluit bij de overeenkomst, of als de overeenkomst onduidelijk is, ontstaan fiscale risico’s. Voor een pensioen BV met pensioen in eigen beheer is deze afstemming tussen juridisch document en financiële waardering cruciaal.
Ook voor andere vormen van uitgesteld kapitaal zoals een lijfrente BV geldt dat de overeenkomst en de waardering hand in hand moeten gaan. Bij lijfrentevoorzieningen zijn de waarderingsregels anders dan bij pensioenverplichtingen, maar het principe blijft hetzelfde: eerst de juridische afspraken vastleggen, dan de financiële waardering uitvoeren op basis van die afspraken.
Het beheer van beide documenten vereist specialistische kennis. Wijzigingen in de overeenkomst hebben directe gevolgen voor de waardering, en ontwikkelingen in waarderingsmethodieken kunnen aanleiding geven om de overeenkomst te heroverwegen. Deze wisselwerking maakt het belangrijk om beide aspecten integraal te benaderen bij het beheer van uw slapende BV.
De pensioenovereenkomst vormt dus de onmisbare basis voor alle fiscale en administratieve aspecten van uw pensioenverplichting. Een correcte, actuele overeenkomst die naadloos aansluit bij de actuariële waardering beschermt u tegen fiscale sancties en zorgt voor helderheid over uw pensioenrechten. Als voormalig ondernemer met een slapende BV waarin uitgesteld kapitaal is ondergebracht, profiteert u van specialistische begeleiding die beide aspecten integraal beheerst. Wij helpen u graag om uw pensioenovereenkomst en waardering optimaal op elkaar af te stemmen. Neem gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek over uw situatie.
